Burdur Göller Bölgesi, günümüzde, Denizli, Afyon, Isparta, Antalya ve Muğla illeri ile çevrelenenmiş, tarihi çağlarda, doğuda İşavria, Lykonia, güneyde Pamphylia, batıda Likya ve Karya, kuzeyde Frigya ve Galatia bölgeleri ile çevrili olan Pisidya bölgesi sınırları içinde yer almıştı.
Kentimiz tarih öncesi (prehistorik) geçmişi Paleolitik Çağa uzanmaktadır. Yeşilova ilçesi Başkuyu köyünde bulunan kaya resimlerinden Paleolitik Çağ insanının Burada yaşadığı kesinlikle kanıtlanmıştır. Paleolitik (700.000 – 15.000) ve Mezolitik (15.000 – 8.000) çağlara ait diğer buluntular, yörenin değişik yerlerinde yapılan araştırmalardan elde edilmiştir.
Daha sonraki tarih öncesi dönemler olan Neolitik (8.000 – 5.500) ve Kalkolitik (5.500 – 3.200) çağlara ait somut buluntular, Hacılar Höyüğü ve Kuruçay Höyüğü’nde ortaya çıkarılmıştır. Hacılarda yapılan kazılarda, M.Ö. 7000 yıllarına tarihlenen “Keramiksiz Neolitik” evre üzerinde IX – IV katlar olarak belirtilen ve M.Ö. 5.400 yıllarına tarihlenen “Geç Neolitik” evreleri tespit edilmiştir.
Burdur Göller Bölgesi
Burdur da – İnsanın yeryüzünde avcı-toplayıcılıktan yerleşik üretime geçerek belli bir yere bağlanması anlamına gelen büyük değişimin; hayvanları ehlileştirilmesi, köylerin kurulması, çanak çömlek yapımının öğrenilmesi gibi medeniyete uzanan gerekli adımların izlenebildiği en önemli arkeolojik merkezlerden biri Hacılardır. Yine Hacıların ana tanrıça figürinleri ile boyalı insan yüzlü çanak – çömlekleri dünya arkeolojisinde önemli bir yer tutmaktadır. Taş, kemik, ağaç ve pişmiş toprağın yanı sıra madenin de kullanılmaya başladığı Kalkolitik Çağ kalıntıları Hacılar, Kuruçay, Gebrem, Beyköy, Bucak, İstasyon Höyük gibi daha birçok höyüğün yüzey araştırmalarından anlaşılmaktadır.
Eserlerin bakır, kurşun, kalay, gümüş, altın, tunç ve elektron gibi madenlerden yapılmaya başlandığı ilk Tunç Çağına (Yaklaşık 3.000 – 2.500) ait buluntulara Hacılar Büyük Höyük, Yazır, Yarıköy, Çamur, Hasanpaşa, Harmankaya, Alan, Beyköy gibi birçok höyükte rastlanmaktadır. Bu dönemde kaplar elde yapılmıştır, maden görünümündedir. Çağın sonunda ise geometrik süslü ve boyalı çanak çömlek yapımına başlanmıştır.
M.Ö. 2 bin yılın başlarında Burdur tarihi oldukça karanlıktır.
M.Ö. 17. yüzyılda Hitit Çağı başladığında, Pisidya, Pamphylia ve Likya’da Arzava Krallığı hüküm sürmekteydi. Yarışlı Gölü civarı (Düğer) ve Uylupınar’da çıkan Frig eserleri daha sonra bu bölgede Friglerin yaşadığını kesin olarak ortaya koymuştur.
M.Ö. 7. yüzyılda Pisidya, Frig devleti ile birlikte Lidya hakimiyetine girmiş ve M.Ö. 546 tarihinde Lidya Kralı Kroissos’un Pers Kralı Kyros’a yenilmesiyle birlikte bölge Pers hegemonyasına girmiştir. M.Ö. 334 yılında Büyük İskender Çanakkale’den Anadolu’ya girdikten sonra önüne çıkan Karya, Likya, Pamphylia kuvvetlerini ezerek Kestros (Aksu) Vadisi’nden Pisidya’ya girmiş, M.Ö. 333’te Sagalassos ve Kremna’yı da zaptetmiştir. İskender’in ölümünden sonra Pisidya önce Seleukoslar’a (M.Ö. 301) daha sonra da Bergama Krallığı’na bağlanmış (M.Ö. 228) ve Roma hakimiyetine girmiştir. Roma Çağı’nda Pisidya’nın her yerinde yoğun bir yerleşme vardır. Birçok yeni şehir kurulmuş, eski merkezler yeniden onarılmıştır. Bugün ilimiz sınırları içinde bulunan harabelerin hemen hemen hepsinde bu çağa ait mimari kalıntılar görülmektedir. Kremna, Komama (Ürkütlü), Olbasa (Belenli) ve Sagalassos en önemlileridir.
Roma İmparatorluğu’nun ikiye ayrılmasıyla Pisidya, Bizans İmparatorluğu’nun eline geçmiş ve bölgenin önemli merkezleri yavaş yavaş gerileyerek eski değerlerini kaybetmiştir. Bu sönük çağ, M.S. XI. yy. sonlarına doğru Türk hakimiyetinin başlamasına kadar devam etmiştir. 1071 – 1100 tarihlerinde Anadolu‘ya gelen Türklerden Kınalı aşireti Pisidya’ya gelerek Burdur‘a yerleşmiştir. Selçuklu Devleti’nin egemenlik alanına giren şehir 1075 – 1120 yıllarında sınır kenti olarak varlığını sürdürmüştür. Selçuklulardan sonra Hamitoğulları Beyliği’nin topraklarına katılan kentimiz, I. Murat döneminde Hamitoğulları Beyliği’nden satın alınmıştır. O dönemde Tirkemiş kazası olarak anılan Burdur, Yıldırım’ın 1391’deki seferi sonunda kesin olarak Osmanlı denetimi altına girmiştir. 1920’de bağımsız sancak olan Burdur, Cumhuriyetten sonra 1923’te il durumuna geçmiştir.
Burdur İsmi (BURdaDUR)
Kentimizi kuran Türkmen boylarından Kınalı aşireti mensupları burayı bulduklarında, bölgenin güzelliği karşısında “Cennet buradadır. Burda dur!” demişler ve “Burda dur!” sözü zamanla halk arasında “Burdur” haline dönüşmüştür.
Eski Yunan Mitolojisinde kahraman Ulis (Aşil), tanrıların gazabına uğrar. Yunanistan’dan kovulur. Yolu Antalya yakınlarına düşer. Geceleri kutup yıldızına bakarak, kuzeye doğru ilerler. Karşısına bir göl çıkar ve o sırada gaibten bir ses ona Rumca ve eski Latince “Ezostas! (Burada dur!)” diye seslenir. Ulis burada durur ve burayı yurt tutar. Selçuklular Anadolu fetihleri sırasında Burdur’u fethederler. Köyün ismini “Ezostas” olarak öğrenirler. Rumca bilmedikleri için manasını sorarlar. “Burada dur” anlamına geldiğini öğrenirler. Buraya yerleşen Türkmen aşiretleri “Burada dur” kelimesini zamanla “Burdur” olarak telaffuz etmeye başlarlar ve bu kelime şehrin yeni ismi olur. Burdur Göller Bölgesi’nde yer alır.